امروزه مدیریت پروژه های عمرانی با پیچیدگی و تغییراتی شدید روبرو شده است. به‌کارگیری الگوهای گذشته و فقدان توجه ویژه به تغییرات صورت گرفته باعث افزایش هزینه‌ها شده و ممکن است پروژه از توجیه‌پذیری فنی و اقتصادی خارج شود. در این مقاله پس از مطالعه‌ی جامع ادبیات تحقیق در دو مرحله عوامل انسانی افزایش هزینه‌‌ی پروژه‌های عمرانی در چهار دسته (کارفرما، مشاور، پیمانکار و قوانین و مقررات) و راهکارهای غلبه بر آن‌ها (21 مورد) استخراج گردید. عوامل انسانی افزایش هزینه به وسیله‌ی فرآیند تحلیل سلسله‌مراتبی فازی شناسایی‌شده و به وسیله الگوریتم تاپسیس فازی رتبه‌بندی شدند. در مرحله‌ی بعد با توجه به معیارهای شناسایی‌شده، ادبیات تحقیق مجدداً مورد مطالعه قرار گرفت تا راه‌کارهای غلبه بر این عوامل نیز شناسایی گردد. این راهکارها نیز در اختیار 25 نفر از خبرگان قرار گرفت تا با انجام مقایسات زوجی، مؤثرترین این راهکارها را شناسایی نمایند. نتایج پژوهش فعلی نشان می‌دهد که انجام مطالعات امکان‌سنجی به طور کامل، برنامه‌ریزی و نظارت بر فعالیت‌ها و وجود برنامه‌ی تغییر در صورت نیاز و کنترل و نظارت بر مطالعات انجام شده توسط مشاور از جمله مهمترین راهکارهای شناسایی‏شده می‏باشند.

کشورهای در حال توسعه هزینه زمان پروژه‌های عمرانی عوامل انسانی