از خاندان‌های سرشناس دوره قاجار می‌توان از خاندان قائم‌مقام شهر فراهان و خاندان مستوفی‌الممالک شهر آشتیان نام برد. هر دو خاندان متعلق به استان اراک هستند. خاندان قائم‌مقام اصالتاً فراهانی بوده و برخی از اعضای این خاندان در تبریز بودند و همان‌جا مدفون شده‌اند. خاندان مستوفی‌الممالک از شهر آشتیان هستند. هر دو خاندان در عصر قاجار، صاحبِ مناصب و پست‌هایی در رده‌های بالای حکومت بوده‌اند. این نوشتار در 3 بخش تنظیم شده است. در بخش اول و دوم به بیان اجمالی معرفی این دو خاندان و برخی از افراد سرشناس آن‌ها پرداخته‌ایم و در بخش سوم ارتباط (نسبی و سببی) این دو خاندان بررسی و ثابت شده است. در این نوشتار از طریق کتابخانه‌ای گردآوری اطلاعات مربوط به این دو خاندان انجام شده و به شیوۀ توصیفی تحلیلی پردازش صورت گرفته است. تمامی ارجاعات منبعی و سندی به‌گونۀ درون‌متنی (شيوۀ استناد انجمن روانشناسی آمريكا \"ای پی ای\" و شيوۀ انجمن زبان مدرن آمريكا \"ام ال ای\") می‌باشد. این مقاله حاوی 7 مدرکِ شماره‌گذاری شده، اعم از تصویر، سند، و شجره‌نامه می‌باشد.

خاندان مستوفی‌الممالک آشتیانی خاندان قائم‌مقام فراهانی ارتباط سببی و نسبی میرزا حسن مستوفی‌الممالک میرزا ابوالقاسم قائم‌مقام